Trong thời đại khoa học kỹ thuật phát triển với tốc độ vũ bão ngày nay, nếu chúng ta không kịp thời cập nhật kiến thức, những hiểu biết của chúng ta hôm nào còn rất hợp thời, nay có thể đã trở thành câu chuyện hoang đường đương đại.

Trong công nghiệp ô tô, những hiểu biết về dầu bôi trơn động cơ là một trong những lĩnh vực dễ mau chóng trở nên lạc hậu.



Chuyện hoang đường số 1:

Nhiều năm trước, hầu hết các nhà sản xuất ô tô đều khuyên thay dầu nhờ mỗi 5.000 km. Quá thời gian này, nhiều khả năng dầu nhờn tích tụ cặn bẩn, mất khả năng bôi trơn có thể dẫn đến giảm công suất hay làm tổn hại động cơ.

Điều này không còn đúng nữa. Dầu nhờn hiện đại được cải thiện về độ bôi trơn, có các phụ gia tẩy rửa, chống lão hóa, chống nhũ hóa. Công nghệ chế tạo động cơ cũng được cải thiện nên phải đến 15.000 km mới cần thay đổi dầu nhờn, ngoại trừ trường hợp không bình thường như xe thường xuyên phải chịu tải nặng hay phải ngừng, khởi động liên tục.

Nếu chưa yên tâm với lời khuyên trên đây, chúng ta có thể truy cập vào trang web CheckYourNumber.org do chính phủ bang California thiết lập với mục đích tư vấn khi nào cần thay dầu nhờn xe.

Chuyện hoang đường số 2: Càng nhiều dầu càng tốt

Đổ dầu nhiều quá mức là điều không tốt, trục khuỷu bị ngập trong dầu sẽ làm tăng lực ma sát khiến công suất động cơ giảm và dầu nhờn bị nóng hơn, tuổi thọ dầu nhờn giảm đi. Ngoài ra dầu nhờn sẽ có nguy cơ bị bắn vào xy lanh gây nên hiện tượng cháy dầu, làm tổn hại trong hoạt động động cơ.

Có người cho rằng lượng dầu phù hợp với số xy lanh, động cơ 4 xy lanh cần 4 lít dầu nhờn. Điều này không hẳn như vậy, hãy đổ dầu theo hướng dẫn sử dụng hoặc căn cứ vào que thăm dầu nhờn, không bao giờ được vượt qua mức tối đa hay thấp hơn mức tối thiểu khắc trên que thăm.

Chuyện hoang đường số 3: chữ W trong 10W-30 có nghĩa là "weight" (cân nặng)

Khi mua dầu nhờn, quan trọng nhất là bạn phải biết độ nhớt (Viscosity) của dầu nhờn. Độ nhớt tương ứng với kích thước phân tử dầu nhờn. Kích thước phân tử càng nhỏ, dầu nhờn càng linh hoạt, độ nhớt càng thấp, dầu nhờn càng dễ di chuyển đến các chi tiết cần bôi trơn. Dầu nhờn tốt, có độ nhớt vừa phải, độ nhớt quá cao làm dầu khó di chuyển và bôi trơn các chi tiết. Ngược lại nếu độ nhớt quá thấp sẽ mất tính bôi trơn, dầu nhờn sẽ trôi tuột đi như nước, không có tác dụng chống ma sát.

Thật không may, độ nhớt của dầu nhờn lại thay đổi theo nhiệt độ. Càng lạnh độ nhớt của dầu nhờn càng tăng thêm, càng nóng độ nhớt càng giảm đi. Do vậy các hãng dầu nhờn đã sản xuất loại dầu đa cấp để bảo đảm được độ nhớt của dầu nhờn luôn ở mức cần thiết.

Để đo độ nhớt của dầu nhờn, Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (Society of Automotive Engineers-SAE) cho dầu chảy qua 1 ống có đường kính tiêu chuẩn và đếm thời gian dầu chảy từ đầu này đến đầu kia bằng giây. SAE30 có độ nhớt gấp 3 SAE10 và gấp 6 SAE5.

Dầu nhờn đa cấp thường ký hiệu là SAE 10W-30 hoặc SAE 5W-40. Chữ W viết tắt chữ Winter (mùa đông) thể hiện số đo vào mùa đông. Dầu nhờn SAE 10W-30 có độ nhớt như SAE 10 được đo vào mùa đông và độ nhớt SAE 30 đo vào nhiệt độ mùa hè. Hiểu W là weight là không đúng.

Ở VN, tuy khí hậu không lạnh như mùa đông châu Âu nhưng nên dùng dầu nhờn đa cấp, động cơ sẽ bền hơn do được bôi trơn ngay khi mới khởi động.

Chuyện hoang đường 4: Thêm phụ gia vào dầu nhờn sẽ làm dầu nhờn tốt hơn và tăng hiệu suất động cơ

Trên thị trường xuất hiện những phụ gia dầu nhờn được quảng cáo là "phục hồi những chi tiết cơ khí đã mòn, động cơ mạnh mẽ như mới!", hoặc những quảng cáo khiêm tốn hơn như "kéo dài tuổi thọ của dầu nhờn".

Thêm phụ gia thương mại vào dâu nhờn cao cấp chỉ như bỏ thêm đường vào nước ngọt. Dầu nhờn cao cấp đã được các hãng sản xuất thêm vào các loại phụ gia với cần thiết để bảo đảm động cơ hoạt động với hiệu suất tối ưu.

Các quảng cáo về phụ gia dầu nhờn đều là chuyện hoang đường ngoại trừ phụ gia cho xe chạy rôđa do các hãng dầu nhờn danh tiếng sản xuất. Nhưng phụ gia rôđa này cũng chỉ cần thiết cho xe rôđa ở tốc độ cao. Phương tiện giao thông thông thường chỉ nên sử dụng dầu nhờn cao cấp do các nhà sản xuất tên tuổi sản xuất, không nên bổ sung phụ gia.

Chuyện hoang đường 5: Khi dầu nhờn sẫm màu là lúc nên thay

Nếu là người cưng xe, muốn xe luôn luôn hoạt động hoàn hảo và thường xuyên kiểm tra dầu nhờn bằng que thăm dò, khi phát hiện ở đầu que thăm dầu nhờn đã chuyển sang màu sẫm, không còn giữ được màu hổ phách như lúc mới thay, chúng ta cho rằng dầu nhờn quá bẩn và quyết định cần thay dầu nhờn mới. Điều đó đúng không?

Điều này là sai, vì hiện nay trong dầu nhờn được nhà sản xuất bổ sung các chất phụ gia, trong số này có chất tẩy rửa. Phụ gia tẩy rửa hòa tan ngay những muội than đóng ở vách xy lanh khiến đầu nhờn nhanh chóng hóa thành màu tối. Nhưng điều này không ảnh hưởng đến khả năng bôi trơn và bảo vệ bề mặt kim loại trong động cơ của dầu nhờn.

Tất nhiên đến một lúc nào đó chúng ta phải thay dầu nhờn do dầu đã trở nên bão hòa những hạt vật chất lơ lửng. Tuy nhiên thời gian thay dầu nhờn phải tuân theo hướng dẫn của nhà sản xuất xe chứ không phải căn cứ vào màu sắc dầu nhờn trên que thăm nhớt.

Chuyện hoang đường 6: Dầu nhờn không bao giờ hỏng

Kể thù của dầu nhờn là nhiệt độ. Khi bị nung nóng do động cơ hoạt động, dầu nhờn bị oxy hóa. Mặt khác do những hạt vật chất như muội than, hạt kim loại, nước, axit... sản sinh khi động cơ vận hành, dầu nhờn dần dần trở nên “sệt” hơn, kém khả năng bôi trơn, tệ hơn nữa có thể bít kín lưới lọc. Đây chính là lúc chúng ta cần thay dầu nhờn và bộ lọc dầu nhờn mới.

Chuyện hoang đường 7: dầu nhờn tổng hợp có thể gây rò rỉ

Điều này đúng vào thập niên 1970, khi đó dầu nhờn tổng hợp mới ra đời. Loại dầu này có thể làm cho các vòng đệm cao su bị teo lại dẫn đến dầu nhờn bị rò rỉ.

Hiện nay, dầu nhờn tổng hợp đã khắc phục được nhược điểm nêu trên. Do dầu nhờn tổng hợp bền hơn dầu nhờn gốc dầu mỏ nên được dùng để chế tạo dầu nhờn cao cấp. Một số người vẫn lo sợ dầu nhờn tổng hợp có thể bị rò rỉ nên tìm đến dầu nhờn gốc dầu mỏ, đây là một sai lầm.

Chuyện hoang đường 8: Dầu nhờn tổng hợp đắt hơn

Nếu so sánh giá mỗi lít dầu nhờn chúng ta sẽ thấy giá dầu nhờn tổng hợp đắt hơn dầu nhờn gốc dầu thô.

Nhưng nếu biết rằng dùng dầu nhờn tổng hợp có thể tăng gấp đôi thời gian sử dụng, đồng thời tăng hiệu suất động cơ, giảm tiêu hao nhiên liệu, chúng ta sẽ thấy việc so sánh mức chênh lệch chi phí giữa 2 loại dầu nhờn trở nên vô nghĩa.

Chuyện hoang đường 9 : Tất cả các loại dầu bôi trơn đều giống nhau

Dầu nhờn sử dụng cho động cơ diesel khác với dầu nhờn sử dụng cho động cơ xăng. Dầu sử dụng cho vùng hàn đới cũng khác với nhiệt đới. Sự khác biệt này do độ nhớt và chất phụ gia. Mua loại dầu nào để động cơ hoạt động tốt nên tuân thủ hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất động cơ.